Pratik Çalışma

M AŞ yönetim kurulu üyelerinden A, ofis malzemelerinin tedariki amacıyla B ile görüşmüştür. Taraflar arasındaki görüşmelerin tamamlanması üzerine A, M AŞ adına İ Bankası İstanbul/Kadıköy şubesinde TL cinsinde işleyen çek hesabı üzerinden şirkete verilen matbu çek yaprağını kullanarak hamiline yazılı çek düzenlemiştir. Çekte, düzenleme yeri olarak “Ank.”, düzenleme tarihi olarak “31.04.2021” ve çekin ön yüzünde “yıllık %15 faiz işler” kayıtları yazılmış; ödeme yeri ve bedel kısımları boş bırakılmıştır.

A ve B arasındaki anlaşmaya göre B, çekin bedel hanesini 50.00 ABD Doları’na kadar doldurmak üzere yetkili kılınmıştır. M AŞ’nin muhasebe müdürü C, düzenlenen çekin B’ye tesliminden önce çekin ön yüzüne imza atmıştır.

Çeki teslim alan B, yaşadığı mali sorunlar nedeniyle kredi arayışına girmiştir. Bunun üzerine B, bedel hanesi doldurulmamış olan çekin bedel kısmını 75.000 ABD Doları olarak doldurarak ve çekin ödenmemesinden sorumlu olmadığına ilişkin kayıt ile birlikte tedarikçisi D’ye imza ile devretmiştir. D hiçbir işlem yapmaksızın çeki kardeşi E’ye devretmiştir. E ise çeki ciro edilemez kaydı ve beyaz ciro ile birlikte F’ye devretmiştir ve F de hiçbir ciro işlemi gerçekleştirmeksizin elden H’ye teslim etmiştir.

H, ibraz süresi içerisinde çeki İ Bankası İstanbul/Üsküdar şubesine ibraz etmiştir. Banka personeli, i) M AŞ’nin TTK m. 370 gereğince birlikte imza ile temsil edilmesi nedeniyle çekin geçerli olmadığı, ii) çekin arka yüzünde bulunan ciro zincirinin düzgün olmaması sebebiyle H’nin yetkili hamil olmadığı, iii) H’nin yetkili hamil olduğunun kabul edilmesi halinde dahi TL cinsinden işleyen çek hesabı üzerine ABD Doları cinsinden çek düzenlenemeyeceği gerekçelerini belirterek ödeme yapmamış ve karşılıksızdır işlemi yapmıştır. Bunun üzerine çekin son hamili olan H, çeki ödemesi için A’ya ibraz etmiştir. A, bedel hanesinin ancak 50.000 ABD Doları olarak doldurabileceğini belirterek ödeme yapmayacağını ileri sürmüştür. Bunun üzerine H, E’ye başvurmuştur. E, F’nin kendisine olan borcunu ödemediği sürece çekin bedelini ödemeyeceğini ileri sürmüştür.

1. Çekte yer alan kayıtların geçerliliğini değerlendiriniz.

2. Çekin ibraz süresini tespit ederek banka personelinin çek bedelini ödememe gerekçelerini ayrı ayrı değerlendiriniz.

3. Çek bedelinin banka tarafından ödenmemesi üzerine H’nin kime veya kimlere karşı hangi bedel üzerinden ve ne kadar süre içinde başvurabileceğini değerlendiriniz.

4. A ve E’nin ödeme yapmaktan kaçınmak için ileri sürdüğü gerekçelerin geçerli olup olmadığını değerlendiriniz.